\n"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 2.2. Podejście (bardziej) współczesne"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"
\n",
" \n",
"
Wskazówki do tworzenia użytecznego systemu informatycznego
\n",
"\n",
"
\n",
"- Autorze: Poznaj użytkownika, a TY nie jesteś użytkownikiem.
\n",
" - Użytkownik powinien mieć kontrolę nad systemem, a nie odwrotnie: to użytkownik jest szefem i system powinien to okazywać.
\n",
" - System musi ułatwiać użytkownikowi życie:
\n",
" \n",
" - Elementy, które wyglądają tak samo, powinny działać tak samo, a akcje, które nie działają tak samo powinny być inaczej reprezentowane.
\n",
" - Każda akcja użytkownika powinna mieć reakcję programu.
\n",
" - Kiedy użytkownik ma do podjęcia decyzję, system podaje mu całą dostępną informację.
\n",
"
\n",
" - System musi być \"idioto-odporny\":
\n",
" \n",
" - Każdy robi błędy, więc każdy błąd powinien dać się naprawić.
\n",
" - Gdy użytkownik zrobi błąd, System daje mu o tym znać, zanim … wpadnie w PRAWDZIWE kłopoty.
\n",
" - Informacje o błędach powinny być zrozumiałe dla użytkownika i mówić mu, jak naprawić problem.
\n",
"
\n",
" - Wczuj się w użytkownika
\n",
" \n",
" - Eliminuj niepotrzebne decyzje (nie pytaj, jak nie musisz).
\n",
" - Im mniej kroków do celu, tym lepiej.
\n",
" - Użytkownik powinien zawsze móc dowiedzieć się, co robić dalej.
\n",
" - Użytkownik powinien zawsze wiedzieć, co się dzieje.\n",
"
\n",
"
\n",
"
"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 3. Zasady dobrej nawigacji na portalu internetowym\n",
"### 3.1. Pojęcie nawigacji"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"
\n",
" \n",
"
Nawigacja to stały, niezmieniający się zestaw elementów w serwisie ułatwiający poruszanie się na niej.\n",
" \n",
"Najczęściej stosowanymi elementami nawigacji są: \n",
"
\n",
"- Menu główne
\n",
"- Menu narzędziowe
\n",
"- Identyfikator witryny
\n",
"- Wyszukiwarka
\n",
"- Odsyłacz do strony startowej (zawarty w logo)
\n",
"- Flagi narodowe (przełączenie języków)
\n",
"
\n",
"\n",
"
"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 3.2. Cechy dobrej nawigacji"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
" * Szybkie przechodzenie po różnych elementach serwisu.\n",
" * Łatwe prowadzenie użytkownika do poszukiwanej informacji. \n",
" * Klarowność: użytkownik wie gdzie jest, gdzie może się skierować, jak wrócić, a także posiada informacje o odwiedzonych miejscach. \n",
" * Oszczędność: główne menu witryny nie powinno zawierać zbyt wielu elementów (między 5 a 9)"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 3.3. Zasady użytecznej nawigacji"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Zasada 1. Widoczność\n",
"Wszystkie elementy nawigacji muszą być bardzo dobrze widoczne na każdej stronie i podstronie serwisu."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Zasada 2. Przewidywalność\n",
" * Nazwy elementów menu powinny pozwalać na przewidzenie zawartości\n",
" * Elementy menu powinny informować użytkownika o całej zawartości witryny.\n",
" * Odwiedzone linki powinny być oznaczone innym kolorem niż nieodwiedzone. "
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Zasada 3. Łatwość orientacji w strukturze serwisu\n",
"* Powinno się stosować różne style wyróżnienia jego elementów:\n",
" * dla całej kategorii, na której aktualnie znajduje się kursor (np. Aktualności),\n",
" * dla pozycji w menu, z której aktualnie korzysta użytkownik (np. Publikacje zagraniczne),\n",
" * dla pozostałych elementów serwisu."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Zasada 4. Zasada odwróconej piramidy\n",
" * Na najwyższym poziomie należy umieścić kategorie najbardziej ogólne, a następnie przechodzić do podziału bardziej szczegółowego. \n",
" * Na tym samym poziomie powinny znajdować się kategorie o tym samym stopniu szczegółowości."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Zasada 5. Właściwe nazewnictwo\n",
" * Wykluczający podział etykiet menu: \n",
" * dana pozycja w menu może należeć tylko do jednej kategorii.\n",
" * Proste nazewnictwo: \n",
" * etykiety powinno formułować się w języku zrozumiałym dla użytkownika,\n",
" * powinno unikać się specjalistycznego słownictwa.\n",
" * Unikalne nazwy: \n",
" * dana nazwa powinna pojawiać się w serwisie internetowym nie więcej niż raz,\n",
" * każda strona powinna mieć swoja nazwę.\n",
" * Nazwa strony musi być dobrze widoczna:\n",
" * nazwa strony musi być w dobrze umiejscowiona i wyróżniona za pomocą rozmiaru i koloru czcionki.\n",
" * Nazwa strony lub podstrony musi być zgodna z nazwą odsyłacza, który do niej prowadzi."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Zasada 6. Spójność w wyglądzie i działaniu elementów nawigacyjnych\n",
"* Należy stosować te same konwencje w obrębie całego menu. \n",
"* Elementy pierwszego poziomu powinny pozostawać niezmienne w trakcie korzystania z całego serwisu internetowego. \n",
"* Wszystkie pozycje w menu powinny funkcjonować na tej samej zasadzie. \n",
"* Przy formułowaniu nazw w menu należy w każdym przypadku stosować tę samą formę gramatyczną.\n",
"* Pozycje menu należące do jednego poziomu powinny być sformatowane w jednym stylu."
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"# 4. Metody badania użyteczności"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 4.1. Automatyczne metody badania użyteczności"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Badanie współczynnika konwersji\n",
"**Współczynnik konwersji** wskazuje, jaka część internautów odwiedzających daną stronę dokonała pożądanej akcji np.\n",
" * Dokonała zakupu\n",
" * Wypełniła formularz\n",
" * Wysłała maila na wskazany adres\n",
" * Zarejestrowała się do systemu\n",
" * Pobrała software"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Testy A/B (testy porównawcze)\n",
"* Metoda polega na porównaniu dwóch wersji tej samej aplikacji.\n",
"* Najczęściej stosowana jest do stron internetowych.\n",
"* Różnicę (postęp lub regres) między wersjami wyznacza się poprzez porównanie wartości pewnej miary, np. współczynnika konwersji dla stron internetowych. \n",
"\n",
"[Przeczytaj w Internecie](https://www.optimizely.com/ab-testing/)"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Analityka ruchu na portalu internetowym\n",
"Metoda polega na obserwacji dotyczących ruchu na witrynie, takich jak:\n",
" * Wskaźnik odrzuceń – procentowa wartość osób, które opuściły stronę wejściową serwisu bez wykonania żadnej akcji\n",
" * Wskaźnik porzuceń – wskaźnik analogiczny dla podstron danego serwisu,\n",
"Metoda wskazuje działania użytkownika – nie wskazuje jego przyczyn. \n",
"\n",
"Przykładowa witryna: \n",
"https://www.google.com/analytics/"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Click-tracking\n",
"\n",
"Metoda dostarcza informacji o poszczególnych elementach strony za pomocą następujących typów informacji\n",
" * Heat maps. \n",
" * Wskazują, w jakie miejsca na stronie ludzie klikają (see what’s hot and what’s not).\n",
" * Confetti\n",
" * Analiza kliknięć: jak klikały poszczególne grupy użytkowników i w poszukiwaniu czego.\n",
" * Scrollmap\n",
" * Analiza, jak daleko w dół strony użytkownicy przewijają stronę – pozwala przeanalizować miejsca, w których strona jest najczęściej porzucana.\n",
" * Overlay report\n",
" * Liczba kliknięć na poszczególne elementy strony.\n",
"\n",
"Przykładowy dostawca: \n",
"http://www.crazyegg.com"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Analiza kontrastu\n",
"\n",
"Dostarcza informacji o kontraście pomiędzy elementami strony, co jest szczególnie istotne dla osób z upośledzeniem wzroku.\n",
"\n",
"* Przykładowy adres\n",
" * https://webaim.org/resources/contrastchecker/\n",
" * Można wpisać adres strony, która ma zostać przeanalizowana pod względem kontrastu – otrzymuje się pełen raport."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 4.2. Metody z udziałem użytkowników\n",
"\n",
"W metodach z udziałem użytkowników można posłużyć się zastosowaniem *persony*, w celu optymalizacji kosztów badania.\n",
" * **Persona** to fikcyjna postać stworzona by reprezentować typy użytkowników (demograficzne i technograficzne).\n",
" * Persony to inaczej archetypy grup użytkowników i ich potrzeb. Dzięki personom cała populacja docelowa reprezentowana jest przez kilka konceptów.\n",
" > Przykład persony: Jan Kowalski, lat 37, elektryk, mieszkaniec Ząbkowic Śląskich\n",
" \n",
" Przykładowy proces testowania użyteczności z udziałem użytkowników:\n",
" 1. Określ grupy użytkowników np. przy użyciu persony (co najmniej jedna persona na grupę).\n",
" 2. Dla każdej persony utwórz potencjalny scenariusz użycia – w jaki sposób dana persona chce korzystać z systemu.\n",
" 3. Dla każdej persony zorganizuj użytkowników reprezentatywnych (minimum jednego użytkownika dla persony).\n",
" 4. Poproś ich o wykonanie zadań charakterystycznych dla danej persony.\n",
" 5. Obserwuj lub nagrywaj działania użytkowników: gdzie im się powodzi, a gdzie mają trudności.\n",
" 6. Potencjalnie poproś użytkowników o wypełnienie ankiet.\n",
"\n",
"Wyróżniamy następujące typy metod z udziałem użytkowników:\n",
" * podgląd sesji użytkowników.\n",
" * obserwacja użytkownika,\n",
" * metoda wywiadu."
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Podgląd sesji użytkowników\n",
"* Działalność użytkownika jest „nagrywana”.\n",
"* Autor oprogramowania może odtworzyć działania użytkownika z perspektywy użytkownika.\n",
"* Każde kliknięcie, poruszenie myszą, przesunięcie kursora zostaje zapisane."
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Obserwacja użytkownika\n",
"* Działalność użytkownika jest obserwowana.\n",
"* Obserwator zapisuje poczynania użytkownika.\n",
"* Obserwacje są analizowane w celu ulepszenia użyteczności aplikacji."
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"### Metoda wywiadu\n",
" * Sposoby przeprowadzenia wywiadu:\n",
" * Analiza celów użytkowników i wykonywania przez nich zadań,\n",
" * Dyskusja prowadzona przez moderatora,\n",
" * Wypełnienie ankiet / kwestionariuszy."
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"# 5. Raport badania użyteczności\n",
"Raport badania użyteczności to sprawozdanie z badania użyteczności aplikacji, w którym wskazuje się **obszary problemowe**.\n",
"Przykładowo raport użytecznści może składać się z następujących części:\n",
"1. Informacje wstępne\n",
"2. Metodologia badania\n",
"3. Obszary problemowe\n",
"4. Dodatki"
]
},
{
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 5.1. Informacje wstępne\n",
"Ta część zawiera ogólne informacje o prowadzonym badaniu, np. :\n",
" * Daty tworzenia raportu\n",
" * Harmonogram prowadzenia badań\n",
" * Odwołanie do standardów badania użyteczności\n",
" * Autorzy raportu"
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 5.2. Metodologia badania\n",
"Opis tej części zależy od przejętej metody badania. Przykładowo, dla metody wywiadu część ta może mieć następującą postać:\n",
"\n",
"### 5.2.1. Zakres badania\n",
" * Określenie zakresu projektowego: badanie gotowego produktu, czy ocena prototypu,\n",
" * Określenie celu, np., wskazanie wyłącznie błędów w systemie, czy również wskazanie proponowanych ulepszeń,\n",
" * Określenie zastosowanej metody badania użyteczności.\n",
"\n",
"### 5.2.2. Profile użytkowników\n",
" * Określenie kilku segmentów odbiorców pod względem:\n",
" * Danych demograficznych\n",
" * Doświadczenia z programami podobnymi (wcześniejszymi wersjami systemu)\n",
" * Oczekiwań względem systemu\n",
"\n",
"### 5.2.3. Grupa badawcza\n",
" * Określenie liczebności grupy badawczej (około 5 osób)\n",
" * Określenie charakterystyki grupy badawczej pod względem różnych kryteriów , np.\n",
" * płeć, \n",
" * wiek, \n",
" * miejsce zamieszkania, \n",
" * wykształcenie, \n",
" * zawód, \n",
" * wielkość firmy, \n",
" * branża, \n",
" * obsługa komputera, \n",
" * doświadczenie z podobnymi programami, itp.\n",
" * Liczebność i charakterystykę grupy badawczej można zobrazować za pomocą wykresów.\n",
"\n",
"### 5.2.4. Scenariusz badania\n",
"W tej części należy opisać, jak będzie przebiegać scenariusz badania.\n",
"Przykładowy scenariusz badania w metodzie wywiadu:\n",
"1. Omówienie zadań i sposobu wypełniania kwestionariusza\n",
"2. Podanie informacji o regulaminie przeprowadzenia testu wykonania zadań\n",
"3. Test wykonania zadań\n",
"4. Wypełnienie przygotowanego kwestionariusza przez użytkowników\n",
"\n",
"### 5.2.5. Lista zadań do wykonania przez użytkowników\n",
"W tej częścI dla każdego zadania należy podać kryterium pomyślnego ukończenia zadania. Lista zadań może być podana w postaci tabelki:\n",
" * Opis zadania\n",
" * Kryterium ukończenia zadania\n",
"\n",
"### 5.2.6. Ocena wykonania zadań \n",
"W tej części należy ocenić, jak badani wykonali zadania.\n",
"Przykładowa ocena wykonania zadań:\n",
" * Liczba błędów krytycznych użytkownika\n",
" * Liczba błędów niekrytycznych użytkownika\n",
" * Liczba zadań wykonanych zgodnie z założeniami\n",
" * Liczba zdań niewykonanych zgodnie z założeniami\n",
" * Czas wykonania zadań\n",
"\n",
"Ten etap raportu można zakończyć wykresami."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 5.3. Obszary problemowe\n",
"Obszary problemowe to **wnioski** z badania użyteczności.\n",
" * W tej częśći raportu określone zostają obszary problemowe (składowe systemu, które sprawiają kłopoty).\n",
" * Dla każdego obszaru problemowego określa się zestaw problemów użytkowania.\n",
" * Problem użytkowania składa się z:\n",
" * Tytułu problemu,\n",
" * Opisu problemu,\n",
" * Jeśli problemem jest zbyt długi czas wykonania zadania, to można podać średnie czasy rozwiązania,\n",
" * Filmiku wideo (jeśli takim dysponujemy),\n",
" * Rekomendacji rozwiązania problemu,\n",
" * Opisu proponowanego scenariusza działania użytkownika po rozwiązaniu problemu."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"## 5.4. Dodatki\n",
"W tej części raportu składamy materiały pomocnicze, np.\n",
" ### 5.4.1. Ankieta\n",
"\n",
"W ankiecie mogą znaleźć się przykładowe pytania:\n",
" * Jak ocenia Pan/Pani trudność poszczególnych zadań?\n",
" * Co sprawiło Panu/Pani największy problem podczas testów?\n",
" * Jakie inne funkcjonalności byłyby pożyteczne (wskazać listę do wyboru)?\n",
" * Jakie elementy systemu były niezrozumiałe?\n",
"\n",
" Wyniki ankiety potestowej możemy przedstawić na wykresach.\n",
" \n",
"### 5.4.2. Inne materiały pomocnicze\n",
"Przykładowe materiały pomocnicze:\n",
" * Lista filmów video ilustrujących błędy użyteczności aplikacji,\n",
" * Wnioski i rekomendacje ekspertów użyteczności,\n",
" * Inne materiały w zależności od zastosowanej metody badawczej."
]
},
{
"attachments": {},
"cell_type": "markdown",
"metadata": {},
"source": [
"# Podsumowanie wykładu\n",
"1. Tworząc aplikację, myśl przede wszystkim o jej użyteczności, a potem dopiero o jej funkcjonalności.\n",
"2. O sukcesie aplikacji stanowi pomysł, a nie wielość funkcji.\n",
"3. Zawsze (!) pamiętaj o wskazówkach użyteczności.\n",
"4. Tworząc portal internetowy, stosuj zasady dobrej nawigacji.\n",
"5. Przekonaj się, jak Twój program jest używany – wykonaj badanie użyteczności."
]
}
],
"metadata": {
"author": "Krzysztof Jassem",
"email": "jassem@amu.edu.pl",
"kernelspec": {
"display_name": "Python 3",
"language": "python",
"name": "python3"
},
"lang": "pl",
"language_info": {
"codemirror_mode": {
"name": "ipython",
"version": 3
},
"file_extension": ".py",
"mimetype": "text/x-python",
"name": "python",
"nbconvert_exporter": "python",
"pygments_lexer": "ipython3",
"version": "3.8.5"
},
"subtitle": "10. Wybrane zagadnienia użyteczności[wykład]",
"title": "Przygotowanie do projektu badawczo-rozwojowego",
"year": "2021"
},
"nbformat": 4,
"nbformat_minor": 4
}