% !TeX encoding = UTF-8
% !TeX spellcheck = pl_PL

\chapter{Digitalizacja treści na podstawie projektu Chronicling America}

\section{Opis projektu "Chronicling America"}

Projekt Chronicling America został przeprowadzony na terenie Stanów Zjednoczonych, a jego celem było rozpowszechnienie dostępu do zdigitalizowanych treści wśród jak najliczniejszej grupy osób, szczególnie wśród młodego pokolenia Amerykanów, bazę tego projektu stanowiły historyczne amerykańskie gazety. Korzystanie z materiałów zgromadzonych i przetworzonych podczas prac nad tym projektem jest całkowicie darmowe dla wszystkich użytkowników, co potwierdza założenia projektu o rozszerzaniu skali potencjalnych czytelników zasobów biblioteki. Szczególnie, że projekt dotyczy gazet nawet sprzed setek lat, które ze względu na stan i wartość prawdopodobnie nie były by dopuszczone do powszechnego użytku. Chronicling America został stworzony przez organizacje United States National Digital Newspaper (NDNP), która narodziła się dzięki współpracy rządowej agencji National Endowment for the Humanities (NEH) oraz Biblioteki Kongresu \cite{ContributorstoWikimediaprojects2022Feb}. NEH jest niezależną agencją federalną, która jest jednym z największych fundatorów programów humanistycznych w całych Stanach Zjednoczony, a jej historia sięga aż 1965 roku. Aktualnie jej główna działalność opiera się na rozdysponowywaniu grantów na projekty humanistyczne, które jak sami określają promują doskonałość w naukach humanistycznych i przekazują lekcje historii wszystkim Amerykanom. Dotacje NEH są zazwyczaj przyznawane instytucjom kulturalnym, takim jak muzea, archiwa, biblioteki, szkoły wyższe, uniwersytety, publiczne stacje telewizyjne i radiowe, a także indywidualnym naukowcom \cite{BibEntry2022Jun}. Z kolei Bibliotek Kongresu Stanów Zjednoczonych jest największą biblioteką na świecie z główną siedzibą w Waszyngtonie, w stanie District of Columbia, której początek datuje się na 1800 rok. Pełni ona funkcje biblioteki narodowej, jest również głównym ośrodkiem badawczym Kongresu USA, a także siedzibą Biura Praw Autorskich USA. Bibliotek Kongresu może poszczycić się Zbiorami liczącymi ponad 171 milionów pozycji, które obejmują aż 40 milionów skatalogowanych książek i innych materiałów drukowanych w 470 językach, ponad 74 miliony rękopisów, największą kolekcję rzadkich książek w Ameryce Północnej oraz największą na świecie kolekcję materiałów prawnych, filmów, map, nut i nagrań dźwiękowych \cite{BibEntry2022Jun_congres}.
\newline

Podwaliny dla projektu Chronicling America stanowił program znany pod nazwą United States Newspaper Program (USNP) przeprowadzony w latach 1982-2011 również przez National Endowment for the Humanities przy technicznej pomocy Biblioteki Kongresu. Projekt ten miał na celu wyselekcjonowanie, skatalogowanie i zapisanie historycznych gazet wydawanych w Stanach Zjednoczonych od XVIII wieku, aż do czasów współczesnych w postaci mikrofilmów.  \cite{BibEntry2022Jun_NEH}.
 
+++++++++++++++++++++++++++++++++++

Opis całego projektu "Chronicling America" i płynne przejście do projektu "Newspaper Navigator".

kto co 

https://chroniclingamerica.loc.gov/about/ <- strona CA
https://en.wikipedia.org/wiki/Chronicling_America <- opis CA na Wikipedi
https://www.loc.gov/collections/chronicling-america/ <- Library of Congress, podstrona z kolekcją z projektu CA

i ogólnie jak się wpisze w google Chronicling America to jest dużo wyników, można dodać tam jeszcze jakiś Chronicling America project itd.

przykłady ze strony 

dane statystyczne od kiedy trwa jaki zakres dat obejmuje jaki materiał ile tego jest ile per rok 

+++++++++++++++++++++++++++++++++++

\section{Opis podejście Newspaper navigator}

Newspaper navigator oddzielny podrozdział 

kto, w jaki sposób powstał z chronicling america, przykłady obrazki 

dane statystyczne, performance modelu i całe podejście 

https://news-navigator.labs.loc.gov/ <- strona NN
https://arxiv.org/abs/2005.01583 <- paper NN

polskie gazety